Nieuwe glasramen in Gruuthuse
Toch in de kleinste raampjes!
Heel wat elementen in hier aangehaald of vermeld, komen uit de oorspronkelijke offerte en/of het restauratiedossier opgemaakt ter attentie van Mevr. Aleid Hemeryck, conservator, curator Brugse Musea. Deze pagina zal dan ook een mooi beeld geven van wat er in zo’n dossier geplaatst wordt.
Wat voorgeschiedenis
Tijdens de voorbije restauratie van het Gruuthusepaleis (2014-2019) was gebleken dat het glas in het kleine raampje diende vervangen te worden. De mogelijkheid werd toen besproken om een nieuw glasraam aan te brengen, wat een subtiele, maar betekenisvolle toevoeging uit de 21ste eeuw aan het gebouw kan betekenen.
Tijdens het opendeur weekend aan het Gruuthusepaleis in februari 2018 maakte dit raampje deel uit van de activiteiten tijdens dat weekend. Bezoekers werden uitgenodigd om een mogelijk nieuw ontwerp te tekenen voor dat glasraam. Daarop zijn vele enthousiaste reacties gekomen.
Eind 2018 kwam de vraag bij ons binnen om een ontwerp te maken voor deze kleine raampjes. Een ontwerp werd ingediend en op verschillende plaatsen goedgekeurd. Nadien werd overgegaan tot de keuze van het glas. Gekozen werd voor antiek Lambertglas
De foto aan de linkerkant is een voorbeeld van de ingediende ontwerpen naar aanleiding van de OpenDag 2018. Aan de rechterkant zien we het ontwerp dat door ons werd ingediend.
Met het toevoegen van de kleuren (de kleuren van het de Heren van Gruuthuse) komen de typische elementen meer tot uiting. Wit en blauw suggereren reien en zwanen ; groen het gruut, …
Mijn ontwerp benadrukt de dynamiek eigen aan de Heren van Gruuthuse. Het ontwerp vertrekt vanuit dynamische lijnen, die in hun eenvoud inherente elementen aan Brugge en de Heren van Gruuthuse suggereren. In het kader van de voorhanden ruimte wilden we zoveel mogelijk openhouden voor de menselijke fantasie.
De Creatie
Een ontwerp is altijd een eigen iets. Hoe het tot stand komt kan je soms moeilijk onder woorden brengen. Het is deel van het creatieve in ons ambacht. (zie ook filmpje) Hier willen we kort weergeven wat er allemaal diende te gebeuren tussen het uittekenen van het ontwerp en de definitieve plaatsing. We hebben het hier over de periode april-mei 2019.
Eens het ontwerp klaar is, moet het ook nog gemaakt worden. Méér nog, het moet perfect passen in de piepkleine raampjes. Om dit te laten slagen worden er mallen gemaakt. Deze bepalen de grootte van de definitieve uitvoering.
Met de mallen werd ook reeds gekeken hoe de raampjes uiteindelijk zullen geplaatst worden. Dit proces kan je hiernaast in een filmpje bekijken.
Het maken van de mal en het passen in de gegeven ruimte is van cruciaal belang. Je kan immers niet zomaar ‘een beetje steen wegkappen’ in een raamopening van enkele eeuwen oud. De mal moet dus echt passend gemaakt worden en aangepast zijn om ook zonder problemen te kunnen plaatsen. Soms is dat een werkje van een tiental minuten, soms duurt het wat langer. In dit geval nam het wel wat tijd in beslag. Immers de linker- en de rechteropening zijn niet gelijk. En rechts was er door de loop van de tijd al een stukje van de steen verdwenen. Rustig blijven en steeds maar opnieuw aanpassen, totdat alles zonder problemen er in en uit kan, dat is dan de boodschap.
(In dit stukje film zie je goed dat de linker mal bijna goed was. Ze sluit overal mooi aan, maar laat nog wat te weinig ruimte voor het inschuiven in de opening die voorzien is).
Wanneer de voorbereidende werken afgelopen zijn, keren we terug naar het atelier. Zo wordt bijvoorbeeld beslist welke kleuren gebruikt zullen worden in het glasraam.
Voor dit werk werd glas van Glashuette Lamberts Waldsassen GMB gebruikt omwille van haar kwaliteit en tradionele productie.
De kleuren werden in samenspraak met de conservator van het museum en de dienst Erfgoed gemaakt. Het zijn ook de kleuren van de heren van Gruuthuse en de kleuren die je in het gerenoveerde museum overal zal terugvinden.
Nu we de ware grootte kennen, wordt elk onderdeel in glas uitgesneden en op de mal gelegd. Het snijden gebeurt meestal op traditionele wijze met een glassnijder. Sommige vormen waren hier echter zo klein en precies dat het glas gezaagd werd met een glasbandzaag. Een voorbeeld van zo’n stukje is het oranje stuk op de tweede foto hieronder.
Op de foto zie je ook blauwe plastiek houdertjes. Deze zijn speciaal gemaakt om het glas of het lood vast te houden zonder dit te schenden met de nagel.
Eens de stukken gesneden zijn is het tijd om alles in lood te zetten, te solderen en te mastieken.
De Plaatsing
Eens een ontwerp gemaakt is en het glasraam ‘bestaat’ moet het ook nog geplaatst worden. En dat is niet altijd vanzelfsprekend. Je kan tal van zaken tegenkomen die de uiteindelijke plaatsing tot ‘a piece of cake’ maken of tot het begin van een lijdensweg. Gezien de ouderdom van het raampje, de grootte, … hadden we het tweede verwacht, maar … de plaatsing verliep bijzonder vlot! Hieronder kan je in een aantal beelden de plaasting volgen.
De Opening
En op 23 mei was het dan zover: de officiële opening. Spannend, vooral om zo even te luisteren wat de eerste reacties zijn van ‘anderen’ op jouw werk.
De raampjes vertellen een stuk van de Brugse geschiedenis. Rechts onder zwemt een zwaan in de blauwe reitjes. Kijk links door het blanke glas, zie je de reitjes vandaag. Boven de zwaan links groeit het gruut en rechts staat een gestileerde figuur, de heer van Gruuthuse.
